Złota 53

LATA 1920-23

Gimnazjum Państwowe im. Joahima Lelewela w Warszawie zostało założone w roku 1920.

Początkowo gimnazjum nie posiadało własnego gmachu i przez dwa lata prowadziło zajęcia szkolne w godzinach popołudniowych w budynku Gimnazjum Państwowego im. Adama Mickiewicza na Sewerynówku, korzystając z miejscowych urządzeń szkolnych i pomocy naukowych. Na skutek usilnych starań pierwszego dyrektora szkoły - Jerzego Gadomskiego, ówczesne władze szkolne doprowadziły do tego, że w zimie roku 1922 gimnazjum mogło przenieść się do własnego gmachu przy ulicy Złotej nr 53.

Skromny sprzęt szkolny i pomoce naukowe uzyskano z funduszu Towarzystwa Przyjaciół Gimnazjum, z pomocy - przydziałów innych szkół państwowych, z biblioteki po zmarłym wizytatorze Gralewskim oraz w wyniku wydatnego wsparcia materialnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Gmach szkolny częściowo był zajęty przez prywatnych lokatorów i Urząd Zbożowy. Zajęcia szkolne odbywały się na dwie zmiany: do południa - niższe klasy, popołudniu - wyższy klasy. Uczniowie rekrutowali się z wychowanków innych szkół państwowych, a około 5% stanowili reemigranci z Rosji. Reemigranci - to chłopcy przeważnie bez środków do życia, ale pragnący się uczyć i pracować. Pomocy w różnej formie udzielało im Towarzystwo Przyjaciół Gimnazjum i Samopomoc Koleżeńska, która powstała w zaraniu istnienia gimnazjum.

LATA 1923-33

Drugi etap rozwoju szkoły rozpoczyna się od marca roku 1923 i od zmiany na stanowisku dyrektora gimnazjum, którą tą funkcję obejmuje Bronisław Woyde, były wizytator w kuratorium Białostockim.

W tym okresie następuje polepszenia warunków pracy i wyglądu zewnętrznego i wewnętrznego szkoły. Od strony ul. Złotej, w miejsce drewnianego, nieestetycznego parkanu, powstaje kosztem kilku tysięcy złotych mur i dziedziniec szkolny dla gier sportowych: siatkówki i koszykówki. Gmach szkoły opuszczają prywatni lokatorzy i biura Urzędu Zbożowego, co pozwala ma wygospodarowanie kilku pracowni i niewielkiej sali gimnastycznej i skromnej szatni. Należy zaznaczyć, że do tej pory nie było szatni, a wierzchnie okrycia uczniowie wieszali w klasie. W roku 1929 dobudowana zostaje do szkoły obszerna, nowoczesna wówczas sala gimnastyczna z rozbieralnią i natryskami.

W związku ze zwiększeniem się liczby klas następuje napływ młodzieży. Jednakże z polecenia władz szkolnych, gimnazjum musi przyjąć do swojego gmachu na godziny popołudniowe i wieczorowe Państwowe Gimnazjum im. Ks. Józefa Poniatowskiego. To utrudnia pracę i egzystencję obu szkół i trwa siedem lat, do roku 1931.

W omawianym okresie następuje znaczne wzbogacenie wyposażenia szkoły:

• przyrządy gimnastyczne
• pomoce naukowe
• powiększenie biblioteki do 6 tys. tomów
• urządzenie nowoczesnej pracowni fizycznej i pracowni przyrodniczej
• zakup instrumentów muzycznych dla orkiestry szkolnej : pianina
• aparat kinowy.

Uruchomiono świetlicę o charakterze rozrywkowo - naukowym. Towarzystwo Przyjaciół Gimnazjum organizowało kolonie wakacyjne dla uczniów oraz tradycyjne kilkudniowe wycieczki dla uczniów klasy maturalnej. Nastąpił rozwój Samopomocy Uczniowskiej, która organizując różne imprezy, przedstawienia, wykorzystując odpłatnie salę gimnastyczną na wyświetlanie filmów, zdobywała środki na niesienie pomocy biedniejszym kolegom i tworzenie własnej biblioteki podręczników szkolnych i obowiązującej lektury szkolnej.

LATA 1933-39

Trzeci etap rozwoju szkoły rozpoczyna się z rokiem szkolnym 1933-34, w którym wprowadza się nowy ustrój szkolnictwa polskiego.
Według starej reformy szkolnej obowiązującej do roku szkolnego 1932 - 1933 nauka w ogólnokształcących szkołach średnich trwała osiem lat i po pozytywnych wynikach egzaminów maturalnych otrzymywało się Świadectwo Dojrzałości, upoważniające do ubiegania się o studia na wyższych uczelniach ( Uniwersytet Warszawski, Politechnika, SGH, SGGW). Do gimnazjum przyjmowano po czterech klasach szkoły powszechnej(podstawowej) i pozytywnych wynikach egzaminów wstępnych. Ostatnie Świadectwo Dojrzałości według starego systemu nauczania to rok szkolny 1937-38.
Nowa reforma szkolna w szkolnictwie średnim ogólnokształcącym wprowadziła cztery klasy gimnazjum ogólnokształcącego, po których ukończeniu otrzymywało się Świadectwo Ukończenia Gimnazjum tzw. "mała maturę" i dwie klasy liceum ogólnokształcącego zakończone otrzymaniem Świadectwa Dojrzałości.

Występowały nastepujące rodzaje liceów:

• matematyczno - fizyczne,
• przyrodnicze,
• humanistyczne,
• klasyczne.

Do gimnazjum według nowej reformy szkolnej przyjmowano po sześciu klasach szkoły powszechnej i pozytywnych wynikach egzaminów wstępnych. Pierwsze Świadectwa Dojrzałości typu licealnego to rok szkoły 1938-1939.

Nowa reforma szkolna wprowadziła też szkolne mundurki, płaszcze, czapki i tarcze szkolne, noszone na lewym ramieniu. Ubiór koloru granatowego znormalizowany, z wypustkami na mankietach marynarki i płaszcza, długich spodniach i czapce, dla gimnazjum koloru niebieskiego, dla liceum - koloru czerwonego.

Gimnazjum i Liceum Państwowe im. J. Lelewela w Warszawie miało tarczę szkolną z numerem trzy.

Wprowadzenie nowej reformy zbiega się ze zmianą na stanowisku dyrektora szkoły, którym zostaje Bolesław Jakubowski.

W roku szkolnym 1933-34 zmienia się ilość oddziałów (klas) do dziesięciu, co pozwala na wewnętrzną przebudowę gmachu i zastąpienie ciasnych korytarzy widnymi salkami rekreacyjnymi, wygospodarowanie pomieszczeń na szatnię i wprowadzenie zwyczaju - obowiązku zmiany obuwia na miękkie pantofle. Wykorzystano ferie zimowe, wielkanocne i wakacje na urządzenie odpowiedniego umeblowania w szatniach i na gruntowne odnowienie budynku na zewnątrz i wewnątrz. Zapoczątkowano zmianę umeblowania klas - dotychczasowe stare, zużyte i niewygodne urządzenia zaczęto zastępować stolikami.

W programie nauczania, weszły w życie tzw. godziny wychowawcze, przekształcone później na zebrania ogólnoklasowe, zarządów klasowych i kółek naukowych. Obudziło się zainteresowanie Gazetkami ściennymi: polska, francuska, angielska, kółka fizycznego i inne. Organizacja uczniowska "Samopomoc" opierając się na tzw. samorządach, wprowadza jednolite formy organizacyjne i podejmuje prace samowychowawcze. Ożywia się ruch na odcinku sprawności fizycznej: gry sportowe, pokazy i konkursy gimnastyczne. We wszystkich ważniejszych świętach państwowych - Konstytucja 3 Maja, Święto Niepodległości - 11 listopada roku 1918 i inne - uczestniczy szkoła organizując akademie. Organizuje także i inne uroczystości, jak np.: tradycyjne pozegnanie rocznika maturalnego.

15-LECIE SZKOŁY

W piętnastolecie istnienia szkoły przedstawiono uczniów i byłych wychowanków szkoły, którzy wyróżnili się pracą społeczną:

• J. Jadźwiński - redaktor pisma szkolnego "Glos z kąta",
• Jozef Jarecki i Kazimierz Perl - aktywni członkowie "Samopomocy Szkolnej",
• Tadeusz Dąbrowski - harcerstwo,
• Marian Podymniak - biblioteka szkolna,
• Stanisław Stachurski - okolicznościowe referaty.

Opiekunami szkoły z ramienia władz szkolnych byli, wizytatorzy:

• Kazimierz Wójcicki,
• Henryk Chodnicki,
• Julian Brona,
• Kazimierz Morawski,
• Henryk Hollender,
• Jan Kozicki,
• Józef Szymanowski.

Powyższe informacje można uzupełnić kilkoma danym statystycznymi. W okresie piętnastolecia (1920-35) istnienia gimnazjum mury jego opuściło 338 absolwentów, grono nauczycielskie w tym okresie sięga liczby 92 osób. Liczba uczniów na początku roku szkolnego 1934-35 wynosiła 374 osoby.
W okresie 1936-39 liczba absolwentów wzrosła o około 150 osób, a nauczycieli o przeszło 10.

W Powstaniu Warszawskim budynek szkoły przy ul. Złotej 53 został całkowicie zniszczony.